SIKÇA SORULAN SORULAR VE AÇIKLAYICI CEVAPLAR
soru-1- || soru-2- || soru-3- || soru-4- || soru-5- || soru-6- || soru-7- || soru-8- || soru-9-

Soru- 4) İslâm'ın kuralları varken bir millete ait örf ve ananenin bir lüzumu olur mu?

Cevap- 4) Örf ve âdetin Íslâm'daki yerini de ilâhîyatçi ögretim üyesi Dr. Sahattin Kiyicinin Íslâm Hukukunda Örf ve Adet adli kitabindan görelim:

    Anilan kitabin arka kapaginda kitap için verilen bilgilerde söyle denilmektedir: "Elinizdeki çalismada yazar Íslâm hukukunun kaynaklarindan olan örf ve adet'in  Íslâm hukukundaki önemini vurgularken, geleneklerin hukuktaki yerini ve mesruiyet kazanabilmesi için gerekli sartlarin neler oldugunu arastirmaktadir."

    Simdi, örf ve adetin dini yönünün arastirildigi bu kitaptan kisa alintilar yapalim.

    "Bazi hukukçular, örfün seri bir delil oldugunu su âyet-i kerime ile istidlal etmislerdir: - Ya Muhammed, sen af yolunu tut, örf ile emret, cahillerden yüz çevir- (A'raf-199)

    Bazilari da: Yetimlerin velisi olan fakir birisi ise, maruf miktarda yetimlerin mallarindan yesin- (Nisa-6) mealindeki âyet-i kerime ile istidlal ederler. Bu âyette, yetim malini idare eden fakir ise, yetim malindan maruf miktarda istifade etmesine müsaade ediliyor. Bunun miktarini tayin örf ve adete havale edilmistir."

    "Buhari'nin mevsulen rivâyet ettigine göre Hz. Aise (r.a.) söyle demistir: Muaviye'nin anasi Hind Süfyan çok cimri ve haris bir adamdir. Bunun malindan kendisinin haberi olmaksizin alip sarf etmek günâh midir? - diye sormus, Resûl-ü Ekrem de cevaben - Senin ve çocuklarinin ihtiyaçlarina yetecek miktari marufu alabilirsin- diyerek örf ve adeti tahkim buyurmaktadir"

    Anilan kitapta örf ve adetin ser'i delil olmasinda gerekli deliller bildirilmis ve örenkler verilmistir. Bir yerinde söyle deniliyor: Yukarda belirtildigi gibi örf ve adet Íslâm fikhinin önemli kaynaklarindan biridir. Örf ve adet, kitap, sünnet ve icmaî ile tahkim ve tesis edilmis bir delil-i seridir. Fikh'in dayanagi asil kaynaklardan ve esaslardan biridir. Fakihler, Íslâm hukukçulari bunu asil bir kaynak olarak kabul etmisler ve hakikat, adet ve istimalin delâletiyle terk edilir- prensibini ortaya koymuslardir.

    Birkaç misal verelim:

    1- "Bir tacir çarsida herseyI parayla satsa, fakat alan ve satan pesin veya veresiye diye bir sey açiklamasalar, lâkin, o memleketin örfünde mütearef olan yani alisilagelen her cuma günü paranin alinmasi olsa, hiç  bir açiklamaya lüzum kalmadan bu akdin müddeti cuma gününe kadar bekletilebilir. Çünkü maruf sart kosulmus gibidir."

    2- "Ücreti ile bir katibe yazi yazdirilsa, kalem ve mürekkep katibe ait olur. Çünkü, örf ve adet bu yöndedir.

    3- Ramazan'da, dinî bayramlarda ve Asure gününde medreselerin tatil olmasi örf ve adete dayanilarak yapilmaktadir."

    Uzatmamak için misalleri kesiyorum.

    Tabii ki Íslâm'in herhangi bir hükmüyle çelisen örf ve adet geçerli degildir. Bir müslüman Íslâm'in koydugu siniri gözetmeye mecburdur.

    Ímam-i Azam'a göre "örf ve adet nassa muhalif olmazssa muteberdir. Eger, nassa muhalif olursa örf ve adet terk edilip nas ile amel edilir."

    Görülüyor ki bir millete veya bir mahallî topluluga ait örf ve adet bile dinî bir hükme muhalif degilse terk ve iptal edilmemistir.

    Íslâm'i bilmeyenlerin veya özel bir kasdi bulunanlarin Íslâm varken baska seye ne gerek var? diyerek ileri sürmek istedikleri iddianin bir dayanagi olmadigi Íslâm'da örf ve adetin yerinin tesbiti ile ortaya koymus oldu.

 <<< geri

ileri >>>